مروری بر ارزش پول ملی در ۴۰ سال اخیر آنچه بر ریال گذشت متغیرهای گوناگونی در سالهای اخیر سبب به عقب رانده شدن ارزش ریال شده اند. در این گزارش روند كاهش ارزش پول ملی طی سالهای پس از پیروزی انقلاب و عوامل موثر بر آن بررسی شده و راهكارهای موجود برای تقویت آن هم برشمرده شده است. به گزارش آنی بازار به نقل از ایسنا، تمایل شهروندان عادی به نگهداری دلار امکان دارد در نگاه اول عجیب باشد اما توجه به روند بلندمدت، ما را به این نتیجه می رساند که امکان دارد حق با آنها باشد. مهم ترین شوک های ارزی بعد از انقلاب به دنبال وقوع انقلاب در سال ۱۹۷۸ میلادی (۱۳۵۷ خورشیدی) ارزش ریال که زمانی جزو ۱۶ ارز برتر جهانی توسط صدوق بین المللی پول معرفی شده بود در مقابل دلار رو به کاهش رفت. ۱۰ سال بعد در سال ۱۹۸۸ میلادی ( سالی که جنگ بین ایران و عراق به پایان رسید) ارزش دلار با رشد ۲۰ درصدی نسبت به سال قبل آن به ۱۲۰۰ ریال رسید و بعد از آن هم روند کاهش ارزش پول ملی متوقف نشد؛ تا جایی که در شوک ارزی مهم بعدی و در سال ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۴ خورشیدی) هر دلار با ۵۴ درصد افزایش نسبت به سال قبل به ۴۰۳۰ ریال رسید. در سال ۲۰۰۹ میلادی (۱۳۸۸ خورشیدی) ارزش دلار برای اولین بار از ۱۰ هزار ریال هم عبور کرد و تنها سه سال طول کشید تا دلار سه برابر شود و به ازای ۳۸۰۰۰ ریال مبادله شود. دوران طلایی (۲۰۱۳-۲۰۱۶) روند مثبت مذاکرات هسته ای و بازگشت امید به جامعه در مورد آینده کمک زیادی به آرام شدن فضای بازارها کرد. طی این سال ها اقتصاد ایران نرخ های رشد بالا، تورم کم و بازار ارز باثباتی را تجربه نمود. شکی نیست که برجام در این دوره نقشی کلیدی را ایفا کرد و نه تنها ارزش دلار در مجموع این سال ها بالا نرفت که در مقابل ریال کاهش هم پیدا کرد. ( نرخ دلار از ۳۶۰۰۰ ریال در سال ۲۰۱۳ به ۳۴۲۵۰ ریال در سال ۲۰۱۶ کاهش پیدا کرد) آن طور که داده های بانک جهانی نشان می دهد، اقتصاد ایران درسال ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵ خورشیدی) به نرخ رشد ۱۳.۳۹۶ درصدی دست یافت و تورم تا ۷.۲۴۵ درصد پایین آمد. در مقام مقایسه، در سال ۲۰۱۹ میلادی (۱۳۹۸ خورشیدی) اقتصاد ایران ۱۰.۹ درصد کوچک شد و تورم ۳۰.۹۰۷ درصدی به ثبت رسید. سال های اخیر در ۱۴ ژوییه ۲۰۱۵ بعد از دو سال مذاکره، ایران و قدرت های جهانی توافق جدیدی را امضا کردند. مزیت اصلی توافق برای ایران، رها شدن اقتصاد این کشور از فشار سنگین تحریمی بود. خبر برجام آثار (مثبت) خویش را روی بازارها گذاشت اما در سال ۲۰۱۸ و به دنبال خروج آمریکا از توافق، ریال کاهش دیگری را تجربه نمود. به دنبال انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا و اتخاذ رویکرد معروف به فشار حداکثری توسط دونالد ترامپ، ارزش ریال باردیگر رو به کاهش رفت. در سال ۲۰۱۸ نرخ هر دلار (در بازار غیررسمی) به ۱۵۰ هزار ریال رسید. علاوه بر کارزار فشار حداکثری آمریکا، تصمیم کارگروه ویژه اقدام مالی یا FATF در بر گرداندن ایران به لیست اقدامات متقابل، نتایج ویروس کرونا روی کسب و کارها و روش های تأمین مالی کسری بودجه دولت به کاهش بیشتر ارزش ریال منجر گردید. عملکرد ریال و ارزهای همسایه ( بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰) ریال ایران سال متوسط نرخ برابری هر دلار ۲۰۱۵ ۳۶۰۰۰ ریال ۲۰۱۶ ۳۴۲۵۰ ریال ۲۰۱۷ ۴۲۵۰۰ ریال ۲۰۱۸ ۱۵۰ هزار ریال ۲۰۱۹ ۱۵۷ هزار و ۵۰۰ ریال ۲۰۲۰ ۳۱۸ هزار ریال (نرخ تقریبی روزهای اخیر در بازار آزاد) درهم امارات ( داده های فوق از سایت بانک مرکزی امارات استخراج شده است) سال متوسط نرخ برابری هر دلار ۲۰۱۵ ۳.۶۷ ۲۰۱۶ ۳.۶۷ ۲۰۱۷ ۳.۶۷ ۲۰۱۸ ۳.۶۷ ۲۰۱۹ ۳.۶۷ ۲۰۲۰ ۳.۶۷ ریال عربستان ( داده های فوق از سایت بانک مرکزی عربستان استخراج شده است) سال متوسط نرخ برابری هر دلار ۲۰۱۵ ۳.۷۵ ۲۰۱۶ ۳.۷۵ ۲۰۱۷ ۳.۷۵ ۲۰۱۸ ۳.۷۵ ۲۰۱۹ ۳.۷۵ ۲۰۲۰ ۳.۷۵ لیر ترکیه ( داده های فوق از سایت بانک مرکزی ترکیه استخراج شده است) سال متوسط نرخ برابری هر دلار ۲۰۱۵ ۲.۷۲۵ ۲۰۱۶ ۲.۷۹۵ ۲۰۱۷ ۳.۴۰۵ ۲۰۱۸ ۴.۸۴۵ ۲۰۱۹ ۵.۱۸۰ ۲۰۲۰ ۷.۹۴۷ (نرخ تقریبی روزهای اخیر) سیستم شناور ارزی یا نرخ ثابت: کدام بهتر است؟ همان گونه که در بالا نشان داده شد، عربستان و امارات در سال های اخیر نوسان بسیار کمی را در بازار ارز خود تجربه کرده اند. چرا؟ یک دلیل اصلی این است که این کشورها ارزش پول خویش را به دلار پیوند زده اند و در نتیجه می توانند نسبت به داشتن یک ارز نیرومند مطمئن باشند. در جهان امروز، دو سیستم ارزی عمده وجود دارد: سیستم نرخ شناور و نرخ ثابت. در سیستم ثابت، بانک مرکزی ارزش پول خویش را به یک ارز یا دارایی خارجی دیگر متکی می کند ( معمولا به دلار آمریکا) و این نرخ برابری را بعنوان نرخ رسمی ارز حفظ می نماید. از طرف دیگر در سیستم شناور، نرخ ارز توسط مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار ارز تعیین می شود. دلیل اصلی انتخاب سیستم نرخ ارز ثابت، ثبات در آن است. با این شیوه اقتصاد پیشبینی پذیرتر است و سرمایه گذاران سرمایه بیشتری را روانه اقتصاد می کنند. هم چنین به سیاست گذار این امکان داده می شود تا دستیابی به نرخ پایین تری از تورم را هدف گذاری کند. در عین حال هر زمان که سرمایه گذاران احساس کنند ارزش پول ملی اشباع شده است ( نرخ برابری ارز کمتر از چیزی است که باید باشد) تا حد امکان خواستار خرید ارز می شوند. این اتفاق در ایران هم افتاد. از نظر سرمایه گذاران نرخ ارز ثابت ۴۲۰۰۰ ریالی ( ارز ۴۲۰۰ تومانی) غیرمنطقی بود و در نتیجه تقاضای شدید برای تبدیل ریال به دلار، شکاف نرخ ارز در بازار رسمی و غیررسمی (آزاد) را روز به روز بیشتر کرد. در طرف مقابل اما، سیستم ارز شناور به دولت ها این امکان را می دهد تا به صورت متناوب و در شرایط خاص در نرخ ارز بازبینی کنند. طرفداران و مخالفان زیادی برای هر دو نظام ارزی وجود دارد اما در مجموع می توان گفت کشورها به صورت کلی نرخ ارز ثابت را ترجیح می دهند (البته نه همیشه). باتوجه به این مسئله که در سیستم نرخ ارز ثابت احتیاج به داشتن ذخایر ارزی بالایی است، بسیاری از کشورها قابلیت اتخاذ این روش را ندارند. سیستم ثابت هم چنین انگیزه صادرکنندگان را در بلندمدت می کاهد و در نتیجه می تواند در یک افق طولانی به کاهش رشد اقتصادی دامن بزند. مسئله دیگر اینکه لازمه اجرای یک نظام ارزی پیوندشده، داشتن یک بازار باز توسعه یافته است؛ در نتیجه برای کشوری مثل ایران، توسعه بازار باز باید اولویت پیش از روی آوردن به سیستم نرخ ارز ثابت باشد. تحریم ها هم کار مقامات را برای پیوند پول ملی به ارزهای معتبر نظیر دلار یا یورو دشوار کرده است.* حال سال اینجاست که لنگرگاه امن برای ریال چه می تواند باشد؟ *یک نمونه موفق استفاده از ارزی دیگر برای ایجاد ثبات در پول ملی مربوط به تجربه بلغارستان در پیوند پول ملی به مارک آلمان است. این مسئله در گفتگوی ایسنا با پروفسور استیو هانکه- مشاور اقتصادی وقت نخست وزیر این کشور به صورت مفصل بحث شده است. چه کاری می توان کرد؟ در صورتیکه پیوند زدن ارزش ریال به ارزهایی همچون یورو و دلار برای ایران مقدور نیست، بهتر است سراغ دارایی های معتبر دیگری همچون طلا یا ارزهای دیجیتالی رفت. در این بین طلا به سبب مقبولیت بیشتر جهانی و ذخایر مطلوب طلای ایران گزینه بهتری به نظر می آید. این راه توسط شماری از متخصصان مشهور حوزه پولی هم سفارش شده است. اسقرار یک ارز متکی به طلا نیازمند ایجاد یک هیات ارزی است که با وظیفه صدور اسکناس می تواند مستقل یاهم راستا با بانک مرکزی فعالیت کند. استقلال هیات ارزی و اختیار آن در سیاست گذاری از لازمه های موفقیت آن است. همان گونه که در کتاب هیات های ارزی کورت شولر و استیو هانکه هم بدان اشاره شده است، هیات ارزی باید دارای ذخایر ارزی کافی برای دفاع از ارزش پول ملی باشد ( حداقل ۱۰۰ درصد یا بیشتر از مقدار پول موجود در چرخه) و هم متعهد به تبدیل پول ملی به ارز تکیه گاه. درست است که هیات های ارزی دارای معایبی هم هستند؛ همچون محدود شدن سیاست گذار در تعیین نرخ بهره اما در شرایط فعلی بنظر می رسد یکی از بهترین گزینه های ممکن باشند. علاوه بر آن لازم است که دولت و بانک مرکزی، دست به اصلاحات ساختاری دردناکی بزنند. این اصلاحات شامل موارد زیر هستند؛ هرچند که محدود به این موارد هم نیستند: ۱-تشویق سرمایه گذاران به ورود به بازار سهام ۲- افزایش جذابیت اوراق بدهی برای سرمایه گذاران ۳- بهبود انتظارات جامعه از راه اصلاحات داخلی و خارجی ۴- افزایش نقش بازار اوراق بدهی و قرضه در تأمین مالی کسری بودجه دولت ۵- کاستن از سرعت رشد خلق نقدینگی جدید و اصلاح ترازنامه های بانکی ۶- تنوع بخشی به شبکه مالی انتقال ارز در خارج از کشور و مدیر بهتر بازار حواله های ارزی ۷- یکسان سازی بازار آزاد و رسمی ۸- استفاده بیشتر از ظرفیت ارزهای دیجیتالی ۹- مذاکرات برای رفع تحریم های مالی ۱۰- کاهش مخارج عمومی و اتخاذ سیاست های مالی ریاضتی بیشتر منبع: آنی بازار 1399/07/26 13:49:31 5.0 از 5 1514 تگهای خبر: ارز , ارزش , اقتصاد , بازار این مطلب آنی بازار را پسندیدید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط برخورد با گران فروشی در بازار حبوبات دارندگان کارت سوخت بخوانند قیمت طلا، سکه و ارز امروز 29 فروردین ماه 1403 اعلام قیمت عمده انواع میوه و سبزی بهمراه جدول نظرات بینندگان آنی بازار در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۵ بعلاوه ۴